مقایسه عوامل مؤثر برسرقت علمی برحسب جنیست و رشته تحصیلی از دیدگاه دانشجویان

زمینه: به دلیل گسترش فناوری اطلاعات، یکی از مهمترین عواملی که در سال‌های اخیر مانع اصلی تولید علم شده، سرقت علمی است. تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل گوناگونی در میزان سرقت علمی تأثیرگذار هستند. اینکه آیا این عوامل تأثیرگذار صرفنظر از جنسیت و ماهیت رشته علمی دانشجویان یکسان هستند یا نه! موضوع نوشتار حاضر است.   روش‌کار: پژوهش حاضر از نوع توصیفی- مقایسه‌ای است که در 4 گام انجام شده است و مقاله حاضر برگرفته از گام چهارم پژوهش است. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. نمونه آماری شامل 370 دانشجوی دانشگاه اصفهان بود که به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای از سه دانشکده انتخاب شدند.   یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که تفاوت جنسیتی تنها در سه مؤلفه از 9 مؤلفه تأثیرگذار بر سرقت علمی وجود داشت‌، زنان در دو مؤلفه نگرش‌های بازدارنده از سرقت علمی، و همچنین دانش و آگاهی نسبت به پدیده سرقت علمی نسبت به مردان برتری داشتند. ولی میزان خودکارآمدی مردان در انجام کارهای علمی و نوشتن مقاله از زنان بیشتر بود. مقایسه بین رشته‌ها نشان داد که در مؤلفه‌های دانش و آگاهی از سرقت علمی و پیامدهای آن و همچنین عدم خودکارآمدی دانشجویان در نوشتن مقاله بین دانشجویان علوم انسانی با علوم پایه و مهندسی تفاوت معناداری وجود داشت.   نتیجه‌گیری: دانشگاه‌ها لازم است مقوله سرقت علمی را جدی بگیرند، دو نوع راهکار برای پیشگیری و جلوگیری از ارتکاب به سرقت علمی به مسئولان و دست اندرکاران توصیه می‌شود: دسته اول شامل راهکارهای عمومی نظیر تصویب قوانین حقوق مالکیت دارایی‌های فکری، استقرار سازوکارهای روشن در دانشگاه‌ها نظیر تصویب مقررات و آیین‌نامه‌های انضباطی برای مجازات و تنبیه سارقان علمی، همچنین روش‌های کشف و شناسایی الکترونیکی سرقت‌های علمی است که این نوع راهکار به رشته تحصیلی و جنس خاصی تعلق ندارد، دسته دوم راهکارهای تربیتی- اخلاقی و آموزشی است که باید در برنامه درسی دانشگاه‌ها گنجانده شود و براساس رشته تحصیلی و جنسیت ممکن است، متفاوت باشد.